Starszy niż dinozaury i węgiel na Śląsku. Sensacyjne odkrycie najstarszego lasu na Ziemi

Lasy są jednym z najcenniejszych ekosystemów na Ziemi. Dostarczają tlenu, ochładzają klimat w małej i dużej skali, dają cień ludziom i zwierzętom, a spacer w nich dostarcza nam spokoju i relaksu. Historia lasów na Ziemi liczy kilkaset milionów lat – pamiętają one erę dinozaurów, przetrwały największe wymierania gatunków, jak również… przysłużyły się powstaniu węgla kamiennego na Śląsku. Brytyjscy paleobotanicy odkryli niedawno najstarsze skamieniałe szczątki roślin stojących, które mogły tworzyć najstarszy las na Ziemi. Gdzie dokładnie się on znajdował?
Najstarsze lasy na Ziemi mogły porastać obszary takie jak współczesne dorzecze Amazonki

Najstarsze lasy na Ziemi mogły porastać obszary takie jak współczesne dorzecze Amazonki

Mówiąc o lasach, często mamy na myśli te żyjące, współczesne, zielone. Mało komu przychodzi do głowy, aby zastanowić się nad przodkami współczesnych drzew, które porastały Ziemię przed milionami lat. Historia lasów na naszej planecie jest długa i krótka zarazem. Pierwsze rośliny stojące wyewoluowały jeszcze w paleozoiku, w epoce dewonu. Niemniej ich rozwój poprzedzony był wieloma istotnymi dla świata wydarzeniami, jak np. wyjście roślin i zwierząt na ląd.

Czytaj też: Tak zaczęła się historia życia na powierzchni Ziemi. Wiemy, czego szukać w przestrzeni kosmicznej

Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge oraz Uniwersytetu Cardiff w Wielkiej Brytanii dokonali sensacyjnego odkrycia szczątków najstarszego lasu na Ziemi. O tej rewelacji napisali w czasopiśmie Journal of the Geological Society. Do tej uważano, że stanowisko badawcze w Cairo w amerykańskim stanie Nowy Jork jest tym, które przedstawia najstarsze ślady skamieniałych drzew liczące 386 milionów lat.

Skamieniałości pierwszych drzewiastych roślin nie przypominają za bardzo współczesnych gatunków. Tutaj przykładowa skamieniałość Eospermatopteris erianus / źródło: Eduard Solà, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Na terenie Anglii natrafiono na pozostałości najstarszego lasu na Ziemi

Brytyjscy badacze pobili ten rekord, analizując paleobotaniczne skamieniałości w formacji piaskowca Hangman w miejscowościach Somerset i Devon w południowo-zachodniej Anglii. Znalezisko wydatowano na okres 393-387 milionów lat temu. Przypada to na środkowe piętro dewonu zwane eiflem.

Czytaj też: Fragment skorupy ziemskiej zanurkował do wnętrza Ziemi i odwrócił się do góry dnem

Do tej pory nie eksplorowano formacji Hangman pod kątem paleobotanicznym, ponieważ uważano, że nie ma tutaj czego szukać. Prawda okazała się zupełnie inna. Naukowcy znaleźli w obrębie piaskowca bogaty materiał składający się ze skamieniałości roślin z grupy Cladoxylopsida. Z pośród całej masy różnych okazów najbardziej przykuwał uwagę rodzaj Calamphyton. Była to roślina stojąca, charakteryzująca się podłużnym głównym pędem, z czubka którego rozwijały się drobne gałązki i prymitywne liście.

Rysunek Calamphyton. Tak mogła wyglądać roślina tworząca pierwsze lasy na Ziemi / źródło: Falconaumanni, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Angielski skamieniały las porastał najpewniej obszar sporego systemu rzecznego, który w epoce dewonu dominował w krajobrazie tej części świata. Warto uzupełnić, że 390 milionów lat temu ułożenie kontynentów było zupełnie inne niż współcześnie, a Europa składała się z rozczłonkowanych pojedynczych skrawków lądu znajdujących się na południe od równika.

Czytaj też: Niewyjaśnione i dziwne wstrząsy w Europie. Kawałek skorupy tonie we wnętrzu Ziemi?

Odkrycie najstarszego lasu na Ziemi jest dla nas przede wszystkim dowodem na to, że pierwsze rośliny drzewiaste rozwijały się jeszcze wcześniej, niż dotychczas sądzono. Piętro eiflu było swoistą „fabryką dewońskiego krajobrazu” – jak określają to naukowcy w swoich artykule. Wydarzenia z tamtych czasów poprzedzały o dziesiątki milionów lat gigantyczną akumulację materiału roślinnego (głównie paproci) w epoce karbonu, z którego powstały śląskie pokłady węgla kamiennego, jak również wyprzedzały o prawie 200 milionów lat ewolucję pierwszych dinozaurów na Ziemi.